(võ sư Cẩm Bình viết lại theo bài giảng của Chưởng Môn)

Điều tâm nguyện số 9: - Việt Võ Đạo sinhSáng suốt nhận định, bền gan tranh đấu, tháo vát hành động.

I. Ý nghĩa của điều tâm niệm số 9:

Ðiều tâm niệm thứ chín nói về nếp suy cảm, nghị lực và tính thực thế của VVÐS, đó là phải sáng suốt khi nhận định, bền gan khi tranh đấu và tháo vát khi hành động.

A. Nếp Suy Cảm, Nghị Lực, Và Tính Thực Tế Của Việt Võ Ðạo Sinh
Ðiều tâm niệm thứ 9 bao gồm 3 mục tiêu: 
    Nếp suy cảm 
    Nghị lực 
    Tính thực tế 

1 - Ý thức hệ Việt Võ Ðạo công nhận mọi sự việc trên đời đều có 2 mặt tương phản và 2 giá trị đối lập đó luôn luôn ở tình trạng thôi thúc nhau để sinh hóa, nhưng đồng thời cũng thừa nhận một thực thể thứ 3 giữ vai trò phối hợp, khắc chế, điều hoà, bao dung cả 2 phản tố để tồn tại. 
Với ý thức hệ đó, Việt Võ Ðạo Sinh không có thành kiến qui định vĩnh viễn những gì là hoàn toàn tốt, những gì là hoàn toàn xấu, và luôn luôn đứng trên cương vị bao dung, hoán cải. Một sự việc xét theo khía cạnh này có thể là khiếm khuyết, song luận theo khía cạnh kia lại là ưu điểm. 
Vì vậy, Việt Võ Ðạo Sinh cần sáng suốt nhận định để phân biệt và giải tỏa được mọi khúc mắc, để biết rõ bề mặt và bề trái của sự việc, ngỏ hầu xử sự cho hợp thời, đúng lúc. Có kẻ bề ngoài coi thật ôn hòa, khả ái nhưng bên trong lại đầy thủ đoạn, biếm nhẽ. Có người bên ngoài thật ngang ngược, thô bạo nhưng bên trong lại vô cùng thuần hậu, hiền lương. 
Hơn nữa "gần mực thì đen gần đèn thì rạng", Việt Ðạo Sinh phải sáng suốt nhận định để lánh xấu, gần tốt, phân biệt được người thực, kẻ giả, người hiền, kẻ ác. Lầm thù thành bạn đã là một lầm lỗi đáng kễ, thiệt hại tới bản thân, nhưng lầm bạn ra thù thật là một lỗi lầm quan trọng, mang hận suốt đời không bao tha thứ được. Vì đời người dễ dâu mỗi lúc đã kiếm được người tri kỷ. 
2 - Câu chuyện Câu Tiễn nước Việt muốn phục thù Ngô, đã chịu bao thảm nhục chăn ngựa, nếm phân, rồi nằm gai nếm mật, luyện quân, cải cách nội trị trong suốt mấy chục năm đáng để cho chúng ta suy nghĩ. Và Bình Ðịnh Vương Lê Lợi, trong 10 năm kháng Minh, biết bao nhiêu lần Vương gặp thảm cảnh quân sĩ tan nát, phải trốn chạy thảm nhục. Nhưng Vương cũng như vua Việt Câu Tiễn, không một chút nản lòng. Phần nhiều những người có nghiệp lớn, đều có nghị lực, bền vững, sâu xa và chí khí lớn rộng như vậy. Thất bại không hề ngã lòng. Sức mạnh không thể khuất phục. Họ lần lược giải quyết những khó khăn, bằng cách bền bỉ và dẻo dai đương đầu với những khó khăn. Họ là những người có nghị lực sung mãn. Chúng ta gọi họ là những người bền gan tranh đấu, cũng như quần chúng thường gọi là những người to gan, lớn mật. 

Việt Võ Ðạo Sinh chúng ta phải kế tục những ảnh hưởng đó: "bền gan tranh đấu". 
Có bao nhiêu trường hợp "tranh đấu" đòi hỏi chúng ta phải "bền gan" 

Mạnh tử đưa ra ba trường hợp tranh đấu lớn trong đời sống. Ba trường hợp điển hình cho sự tranh đấu, mà nếu viên mãn được, đó là mẫu người đại trượng phu, lý tưởng. 
Trường hợp trước uy vũ: Uy quyền và bạo lực, không thể làm khuất phục được (uy vũ bất năng khuất) 
Trường hợp trước sự nghèo đói: Trước sự nghèo đói của bản thân, chí khí vẫn không dờ đổi, không ai có thể mua chuộc được (bần tiện bất năng di). 
Trường hợp trước sự giàu sang: Giàu sang dễ làm hỏng con người, bị chìm ngợp trong những phương tiện hưởng lạc dồi dào, cũng là một trường hợp thử thách lớn. Khi giầu sang, vẫn không kiêu sa dâm dật, tự chế phục mình mà không dời bỏ chí khí (phú quý bất năng dâm) 
Ba trường hợp thử thách trên, cũng chính là ba trường hợp mà chúng ta thường gặp, thường nghe, thường thấy. Việt Võ Ðạo Sinh xử sự rất hợp với mẫu người đại trượng phu. 
Kết hợp với đoạn trên, chúng ta có 2 phần đầu của điều tâm niệm thứ 9: "Sáng suốt nhận định, bền gan tranh đấu". 

3 - Việt Võ Ðạo Sinh phải thực tế trong hành động. 
Có 3 loại hành động. 

- Loại hành động "tếu": Phát sinh từ một thái độ lạc quan quá trớn, nhìn đâu cũng chỉ thấy toàn một màu hồng, việc gì cũng dễ dàng, thành công tựa như một đồ vật để trong túi áo, muốn lấy ra lúc nào thì lấy. Người hành động tếu là người không bao giờ giốc hết tâm trí và khả năng vào một việc gì, và cốt làm chiếu lệ với một thái độ tếu. Lúc gặp khó khăn trở ngại lớn, cách giải quyết hay hơn hết là bỏ chạy, rồi đổ vây lỗi cho hoàn cảnh hay người khác, và coi như việc đó đã giải quyêt xong. 

- Loại hành động "dựa dẫm": Khác với hành động trên phát sinh từ một thái độ lạc quan quá trớn, những người có thái độ hành động dựa dẫm, nhìn đâu cũng chỉ thấy toàn những khó khăn trở ngại không thể vượt nổi. Quan niệm ấy phát sinh từ thái độ bi quan quá lố mà ra. Do đó, nẩy sinh óc thụ động, làm việc với thái độ ỷ lại, dựa dẫm, máy móc, chiếu lệ. Lúc gặp khó khăn, trở ngại lớn, chưa đối đã nghĩ tới thất bại, có tâm lý chủ bại, thụ động trước hoàn cảnh, rồi đổ vấy cho số mạng, định mạng. Ngược lại, lúc gặp hoàn cảnh thuận tiện, cũng không dám đích thân bắt lấy cơ hội, tự lực giải quyết. Hành động dựa dẫm hoàn toàn có tánh cách cầu an, thụ động. 
Tất nhiên cả 2 loại hành động này không hợp với tinh thần Việt Võ Ðạo, chúng ta gạt bỏ. 

- Loại hành động tháo vát: Không hành động tếu, không hành động dựa dẫm, tất nhiêm chỉ còn một con đường hành động thứ 3 nữa, phù hợp với tinh thần Việt Võ Ðạo Sinh là hành động tháo vát. Hành động tháo vát là loại hành động chủ động, thông minh, nhiều sáng kiến, thích ứng một cách hợp tình, đại lý với mọi hoàn cảnh, mọi trường hợp. Người có hành động tháo vát luôn luôn yêu người, kết hợp với người nhưng không dựa dẫm vaò người. Là người luôn luôn ứng phó mau lẹ với mọi hoàn cảnh, nghịch cảnh, nhưng không vướng phải những lầm lỗi qua trọng như hãnh tiến, bừa bãi, kiêu binh, khinh địch. 

B. Sáng suốtnhận định, bền gan tranh đấu và tháo vát hành động.

1. Tại sao cần phải sáng suốt nhận định ?

Việt Võ Đạo Sinh cần sáng suốt nhận định để phân biệt phải trái, đúng sai, tình lý, bề mặt, bề trái, các khúc mắc của sự việc, ngõ hầu sử sự cho hợp thời, đúng lúc, tránh được hậu quả tai hại.

Khi chúng ta nghe báo cáo về một sự việc gì, chúng ta cần phải kiểm chứng lại sự việc đó có đúng không? Phải có bằng chứng cụ thể mới nhận định và phán quyết, đôi khi vẫn có những sai lầm vì có nhiều người cứ nghe tin đồn rồi truyền miệng nhau nghe nhiiều người nóirồi dễ bị lung lay xiu lòng, tưởng đó là thật, nhưng thật ra không phải vậy, thi dụ câu chuyện bên Trung Quôc có người trùng tên giết người, người mẹ nghe tin đôn con mìnhgiết người chẳng hạn, lúc đầu không tin con mình làm chuyện đó , nhưng nghe báo cáo nhiều lần qua nhiều người.. người mẹ cũng đâm ra nghi ngờ và tưởng thật bỏ công việc để chạy đi xem con mình ra sao?

Như tình trạng môn phái hiện tại: - thực hư, hư thực rất khó xác định, cho nên chúng ta cần phải kiểm chứng tất cả những nguồn tin và sự việc để khỏi bị sai lầm trong những phán xét.

2. Bền gan tranh đấu:

Bền gan tranh đấu là tạo cho mình một ý chí vững bền và luyện cho bản thân có một nghị lực sung mãn, khi gặp thất bại không nản lòng, gặp cường quyền và bạo lựckhông chịu khuất phục, khi gặp trở ngại phải tìm phương cách giải quyết các khó khăn một cách bền bỉ dẻo dai. Có kiên trì trong cộng việc, theo đuổi lâu dài thì ta mới có cợ hội đạt đến thành công.

Mạnh tử đã đưa ra ba trường hợp tranh đấu lớn trong đời sống:

Uy Vũ bất năng khuất , Bần tiện bất năng di , Phú qúy bất năng dâm

Trên con đường phát triển Việt Võ Đạo không có trơn tru như ta tưởng, mà trước mặt chúng ta nhiều hố hầm chông gai và cạm bẩy, một chút sơ xẩy là ta sẽ bị rớt xuống vực sâu, cho nên chúng ta phải tạo cho mình một ý chí kiên cường, vững định, đừng nản chí trước những thất bại đổ vỡ, đừng bỏ cuộc giữa chừng mà hảy lấy thất bại đó làm kinh nghiệm để bước tiến lên, có kiên gan, có trì chí thì mới có thành công và san bằng được thất bại. Nếu một chút thất bại mà sanh nản lòng, chùng bước,thì suốt cuộc đời chúng ta không thể đạt đến thành công.

3.Tháo vát hành động:

Hành động tháo vát là hành động chủ động, thông minh, sáng tạo, thích ứng với mọi hoàn cảnh, hợp tình, hợp lý với mọi trường hợp.Người tháo vát hành động là yêu người, thương người, hợp tác với người không ỷ lại, dựa dẩm vào người, luôn luôn ứng phó với nghịch cảnh, nhưng không gian trá, kêu căng, khinh địch, lạc quan hoặc bi quan quá trớn.

Khi đã nhận làm một việc gì thì chúng ta phải đặt kế hoạch ngắn hạn, dài hạn… suy xét đường đi đích tới cẩn thận, phải nghỉ đến những kết quả, dự trù những thất bại hoặc là bị hư hại để kịp thời cứu chữa…

Tóm lại 3 mục tiêu trên được đúc kết thành điều tâm niệm thứ 9 : 
- Việt Võ Ðạo Sinh Sáng Suốt Nhận Ðịnh, Bền Gan Tranh Ðấu, Tháo Vát Hành Ðộng. 

VS. Cẩm Bình (Theo Thư Viện Vovinam)